Son günlerde acil servislere güneş çarpması nedeniyle başvuran hasta sayısında bariz bir artış olduğunu lakin hastaların güneş çarpması yaşadıklarının farkında olmadığını kaydeden Acil Tıp Anabilim Kolu Lideri Doç. Dr. Ali Cankut Tatlıparmak, “Kişi çabucak serin ve gölge bir alana alınmalı, giysileri çıkarılarak bedeni soğutulmalıdır. Soğuk su banyosu da tesirli bir yöntemdir.” dedi.

Üsküdar Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Kolu Lideri Doç. Dr. Ali Cankut Tatlıparmak, güneş çarpmasının belirtileri, risk kümeleri, korunma prosedürleri ve birinci yardım adımları hakkında değerli bilgiler paylaştı.

Güneş çarpmasının belirtileri nelerdir?

Doç. Dr. Ali Cankut Tatlıparmak, insan bedeninin, dış ortamın ısısından bağımsız olarak beden sıcaklığını aşikâr bir derecede tutmaya çalıştığını belirterek, “Güneş çarpmasında temel sorun, bu yeteneğin güneşin direkt yahut dolaylı ışınları ve yüksek ortam sıcaklığı nedeniyle kaybedilmesidir. Güneş çarpmasının en önemli belirtileri ortasında, ısı düzenleme yeteneğinin bozulmasının beyin başta olmak üzere merkezi hudut sistemi organlarında yaptığı hasara bağlı olarak oluşan baş dönmesi, mide bulantısı, kusma, baş ağrısı, şuur bulanıklığı, konuşma bozukluğu ve nöbetler yer alır. Ayrıyeten kalp atış suratında artış yahut çarpıntı, kas krampları ve bayılma üzere belirtiler de görülebilir.” dedi.

Güneş çarpması geçiren bir bireyde hangi fizikî değişiklikler gözlemleniyor?

Güneş çarpmasının, hafif belirtilerden önemli semptomlara kadar geniş bir spektrumda kendini gösterdiğini söz eden Doç. Dr. Ali Cankut Tatlıparmak, “Hastalığın şiddeti, bedenin maruz kaldığı sıcaklık ölçüsüne ve müddetine bağlı olarak değişiyor. Hafif hadiselerde ekseriyetle bulantı, kusma, baş dönmesi ve baş ağrısı üzere semptomlar görülüyor. Bu belirtiler, her vakit fizik muayene yahut kan analizleriyle besbelli olmayabilir. Kişi, kendini yorgun ve halsiz hissedebilir, terleme devam eder ve cilt nemli kalabilir.” diye konuştu.

Vücut sıcaklığının 40 derecenin üzerine çıkması acil müdahale gerektiriyor

Güneş çarpmasının daha ileri hadiselerinde belirtilerin daha önemli hale geldiğini kaydeden Doç. Dr. Ali Cankut Tatlıparmak, “Vücut sıcaklığı süratle 40 derecenin üzerine çıkar, bu durum acil müdahale gerektirir. Kişinin cildi çoklukla kuru, sıcak ve kırmızı olur zira terleme sistemi bozulur. Merkezi hudut sistemi etkilenir; bu da şuur bulanıklığı, ajitasyon, uyum kaybı, konuşma zahmeti, kasılmalar ve şuur kaybı üzere belirtilere yol açar. Ayrıyeten, süratli ve zayıf nabız, süratli teneffüs, düşük tansiyon üzere kardiyovasküler değişiklikler de gözlemlenebilir. Bu fizikî değişiklikler, güneş çarpmasının şiddetini ve acil tıbbi müdahale gerektiğini gösterir.” diye anlattı.

Bebekler büyük risk altında

Güneş çarpması açısından en riskli kümeler ortasında bebekler, yaşlılar ve kimi sıhhat problemleri olan bireylerin bulunduğunu da lisana getiren Doç. Dr. Ali Cankut Tatlıparmak, şöyle devam etti:

“Özellikle birinci 6 ayındaki bebeklerde termoregülasyon yani beden sıcaklığını dengeleme yeteneği tam gelişmediğinden bu küme büyük risk altındadır. Yaşlılar da bedenlerinin sıvı istikrarını muhafaza yetenekleri azaldığı için yüksek risk taşırlar.

Kalp hastalıkları nedeniyle ilaç kullanan bireyler de güneş çarpmasına karşı daha hassastır zira bu ilaçlar bedenin sıcaklık düzenleme kapasitesini etkileyebilir. Böbrek yetmezliği olan yahut böbrek kıymetleri olağanın üstünde olduğu için takip altında olan hastalar da sıvı kaybı nedeniyle böbrek işlevlerinde bozulma riski taşır ve bu durum diyaliz tedavisine muhtaçlık duyulmasına yol açabilir. Ayrıyeten, susama düzeneğinde bozukluk olan, Alzheimer üzere hastalıkları nedeniyle sıvı muhtaçlığını karşılamakta zorlanan şahıslar de güneş çarpması riski altındadır. Bu kümeler, sıcak havalarda ekstra dikkat ve itina gerektirir, çünkü kâfi sıvı alımı ve serin ortamlarda bulunma bu riskleri azaltmada hayati değer taşır.”

Güneş çarpmasından korunmak için ne cins tedbirler alınabilir?

Güneş çarpmasından korunmak için öncelikle güneşin en ağır olduğu saatlerde (genellikle 10:00-16:00 arası) direkt güneş ışığından kaçınmanın kıymetli olduğunu lisana getiren Doç. Dr. Ali Cankut Tatlıparmak, “Açık renkli, hafif ve bol giysiler giymek, şapka ve güneş gözlüğü kullanmak yararlıdır. Bol ölçüde su içmek, tertipli olarak serinlemek ve alkolden kaçınmak gerekir. Fizikî aktivite sırasında sık sık molalar verilmeli ve gölge alanlarda dinlenilmelidir. Ayrıyeten, güneş kremleri kullanarak cildi güneşin ziyanlı tesirlerinden korumak da kıymetlidir.” diye bilgi verdi.

Güneşten kaçınmak kâfi değil!

“Güneş çarpması ve sıcak çarpması misal sistemlere sahiptir, bu yüzden yalnızca güneşten kaçınmak kâfi değildir; ortam sıcaklığını da denetim altında tutmak gereklidir.” diyen Doç. Dr. Ali Cankut Tatlıparmak, “Bulunduğunuz ortamın sıcaklığı çok yüksekse, bu ortamı soğutmak için cam ve pencereleri açarak hava akışını sağlamak, vantilatörler ve klima kullanmak üzere tedbirler alınmalıdır. Serin yerlerde dinlenmek ve beden sıcaklığını denetim altında tutmak hem güneş çarpmasından hem de sıcak çarpmasından korunmada tesirli sistemlerdir.” dedi.

Güneş çarpması durumunda birinci yardım olarak ne yapılmalı?

Doç. Dr. Ali Cankut Tatlıparmak, güneş çarpmasının direkt bir tedavisinin olmadığına işaret ederek, şu bilgileri verdi:

“Güneş çarpması yaşandığında yalnızca hastaneye gidip bir ilaçla güzelleşmek mümkün değil. Bu yüzden güneş çarpmasını önlemek ve birinci yardım adımlarını bilmek hayati ehemmiyet taşıyor. Son günlerde acil servislere güneş çarpması nedeniyle başvuran hasta sayısında bariz bir artış gözlemliyoruz. Fakat hastalarımız, müracaat esnasında ekseriyetle şikayetlerinin besin zehirlenmesi üzere öbür nedenlerden kaynaklandığını düşündüklerini söylüyorlar ve neredeyse hiçbir vakit güneş çarpması yaşadıklarının farkında değiller. Ülke olarak genel sıhhat okuryazarlığımız âlâ seviyede olmasına karşın, güneş çarpması konusunda kâfi bilgiye sahip değiliz. Bu da bu mevzuda yapılacak ilkyardım marifetlerimizi negatif tarafta etkiliyor. Bu bağlamda, güneş çarpması durumunda yapılacak birinci yardım adımları hayati kıymet taşıyor.

Giysileri çıkarılarak beden soğutulmalı!

Kişi çabucak serin ve gölge bir alana alınmalı, giysileri çıkarılarak bedeni soğutulmalıdır. Bu hedefle soğuk su yahut ile ıslatılmış havlular kullanılabilir, ayrıyeten soğuk su banyosu da tesirli bir formüldür. Buz kullanımı ise dikkatli yapılmalı, bu bahiste eğitimli sıhhat işçisi tarafından uygulanmalıdır. Şayet kişi şuurlu ve sıvı içebilecek durumdaysa, bol ölçüde su verilmelidir. Şuur bulanıklığı olan yahut faal olarak kusan hastalara ağızdan sıvı vermeye çalışılmamalıdır; bu durumda damar yolu ile serum tedavisi gerekebilir. Hafif hadiselerde ise ağızdan alınan sıvılar ve soğuk su ile duş üzere usuller çoklukla kafidir.”

Güneş çarpması önemli ve hayatı tehdit edebilecek bir durum

Güneş çarpmasının önemli ve hayatı tehdit edebilecek bir durum olduğuna vurgu yapan Doç. Dr. Ali Cankut Tatlıparmak, “Özellikle yaz aylarında, sıcak hava dalgalarının sıklaştığı periyotlarda bu mevzuda şuurlu olmak hayati ehemmiyet taşıyor. Güneş çarpmasından korunmak için alınacak kolay tedbirler, önemli sıhhat meselelerinin önüne geçebiliyor. Bilhassa risk kümelerindeki bireylerin korunması için ekstra dikkat gösterilmeli ve gerekli durumlarda tıbbi yardım alınmalıdır. Unutulmamalıdır ki, erken müdahale hayat kurtarır. Güneş çarpması, sıcak çarpması üzere hastalıklar yalnızca ülkemizde değil, bütün dünyada son 10-20 yılda daha sık görülmeye başlandı.” diye kelamlarını tamamladı.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı